نام روستای زیبای آقمشهد شهرستان ساری در رابطه با جنگل سفید اساطی

http://www.pezhvakeiran.com/page1.php?id=15689
نام روستای زیبای آقمشهد شهرستان ساری در رابطه با جنگل سفید اساطیری است

جواد مفرد کهلان

نام این روستا را لابد در اصل از نام ترکی آن آق مئشه (بیشه سفید) گرفته اند. نظر به نام اساطیری جنگل سفید شاهنامه این نام بسیار قابل توجه میگردد یعنی همان جنگلی اساطیری که ویلیام جکسن مستشرق امریکایی جایش را در سوی خراسان سراغ گرفته است. حتی دو بخش تشکیل دهنده این روستا یعنی کلیج خیل و کمر خیل نیز نامهای مرکب فارسی-ترکی می باشند و به ترتیب به معنی مردم دارنده احشام بزرگ و مردم دارنده احشام کوچک می باشند که این معانی با معنی لفظی شهر آمل یعنی محل نگهداری احشام، قرین و مطابق میگردد. وجود جانوری به نام گراز در این مناطق مؤید این معنی است که نام خود منطقه گرگان بزرگ (مازندران و گرگان) در اساس نه به معنی سرزمین گرگها بلکه به معنی سرزمین گرازان (وراژان) است که علی القاعده می توانست به صور گراگان و گرگان تلفظ گردد. در کّل در عهد باستان تقسیم بندی جنگلهای مازندران با دو اصطلاح تم-بیشه (جنگل سیاه و تاریک) و جنگل  سفید به جای می آورده اند که به هر دو نام در شاهنامه اشاره شده است. از اینجا مسلم به نظر میرسد که نام اساطیری شاهنامه ای دیو سفید در اساس دیو جنگل سفید بوده است و منظور از آن شانابوشو (مخلوق ایزد نابو) دارای مقام رئیس رئیسان (سپهسالار=ائوروساره) سردار آشوربانیپال  که در آغاز حکومت وی- که خود در راه سفر جنگی اش به مصر بود- از سوی او در رأس گروهی از سپاهیان آشوری برای مذاکره و تسلیم خشثریته (=شهریار نیرومند، کیکاوس اوستا و شاهنامه) به مازندران، به مقصد شهر آمل مازندران فرستاده شده بود. این سپاه در زیر حصار شهر آمل توسط آماردان (تپوریان، مازنها) توسط آماردان به فرماندهی آترادات (مخلوق آتش) پیشوای آماردان قتل عام شدند و ایرانیان نخستین دولت مقتدر و ملی خود را در تاریخ تجربه کردند. محبوبیت این سردار به قدری بوده است که تحت القاب گرشاسپ و رستم (هر دو به معنی در هم شکننده ستمگران و راهزنان) تبدیل به قهرمان  قهرمانان تاریخ ایران گردیده است. از اینجا ست که پارسیان عهد هخامنشی کورش سوم (فریدون) را پسر واقعی همین آترادات پیشوای مردان میشمردند و مادها فرمانروای محبوب خویش فرائورت (سیاوش)- چنانکه در شاهنامه بر جای مانده است-  پرورش دهنده وی به شمار می آوردند. در شاهنامه این حماسه حماسه های ایرانیان تحت عنوان هفتخوان رستم در مازندران و در اوستا سوای فتوحات گرشاسپ در کنار دریای فراخکرت (در اینجا منظور دریای مازندران) در مطلب زیر قید گردیده است ولی این فتح در این قسمت اوستا نه به نام او بلکه به نام فرمانروای مخدوم وی یعنی خشثریته (در حقیقت نام معادلش خشثرو، خسرو) ثبت شده است. چون خشثریته (شهریار نیرومند) و نواده اش هووخشثره (شهریار نیک) در عنوان خشثره (شهریار نیرومند) اشتراک داشته اند و هر دو در روایات ملی مطابق واقعیتهای تاریخی به درستی شکست دهنده دیوان (آشوریان) معرفی شده اند. لذا پیروزی قطعی مادها به رهبری هووخشثره (کی آخسرو، کیخسرو) بر آشوریان تحت رهبری ساراک در خاک آشور  با این حماسه در آمیخته است؛ نگارنده قبلاً بر اساس همین پیروزی قطعی مادها بر آشور جایگاه جنگل سفید را همان جنگلهای زاگروس می پنداشت، گرچه میدانستم نبرد پیروزی قطعی ایرانیان بر آشور در این نواحی صورت نگرفته است. نبرد جنگل سفید در اصل همان نبرد دیو جنگل سفید هفتخوان رستم در مازندران، در اطراف شهر آمل بوده است.

دراوستا یشت 15 (رام یشت)، بندهای 31-33 چنین آمده است:

"اَوروَسارَی (یعنی سرور بزرگ، در اصل یعنی شانابوشو، ملقب به رئیس رئیسان) بزرگ در جنگل سپید، در برابر جنگل سپید، در میان جنگل سپید، بر تخت زرّین، بر بالش زرّین، بر فرش زرّین، در برابر بَرسَمِ گسترده با دستان سرشار او را بستود... و از وی خواستار شد: ای اندروایِ زبردست! مرا این کامیابی ارزانی دار که پهلوانِ سرزمینهای ایرانی استوار دارندهء کشور –{کی}خسرو-  ما را نکشد؛ که خویشتن را از چنگ کیخسرو بتوانم رهاند. کیخسرو او را برافکند در همهء جنگل ایرانیان. اندروای زبردست، این کامیابی را بدو ارزانی داشت و کیخسرو کامروا شد."

فردوسی در شاهنامه می آورد:

ز آمل گذر سوی تمیشه کرد             نشست اندران نامور بیشه کرد

کجا در جهان کوس خوانی همی      جز این نیز نامش ندانی همی  

از این دوبیت معلوم میشود آمل در منطقه جنگل درختان تنک (جنگل سفید) قرار داشته و جوارش را جنگلهای پرپشت و تاریک (=ورنه اوستا) پوشانده بوده است. نام کوسی (یعنی سرزمین گراز) بیت دوم نیز مختص مازندران و گرگان (ورازکان یعنی سرزمین گرازان) بوده است. بنابراین نام کاسپی به معنی خورندگان گوشت گراز بوده است. از آنجاییکه دریای مازندران در عهد باستان اساساً به نامهای دریای کاسپی و گرگان خوانده میشده است لذا این سؤال پیش می آید که نام متأخر دوره اسلامی این دریا یعنی خزر در اصل از کلمه خنزیر یعنی خوک و گراز مشتق نبوده است؟

معرفی روستای آقمشهد به قلم اسماعیل علیزاده (از وبلاگ آقمشهد): در اساس روستای زیبای آقمشهد در 35 کیلومتری جنوب شهرستان ساری با طبیعتی بسیار زیبا وچشم اندازهایی متنوع با وسعتی بالغ بر 50000 هکتار،یکی از دیدنی ترین روستاهای بهشت ایران(مازندران) می باشد.

این روستا از دو بخش کلیج خیل و کمرخیل تشکیل شده که نقطه انفصال این دو بخش آبگیری 5 هکتاریست.دو امامزاده به نامهای امام زاده علی اکبر درشمال و امام زاده حاضربن موسی کاظم در جنوب،آب بندان وآبگیر مرکز روستا، چشمه ها وآبشارهای متعدد، حیات وحش متنوع (از جمله پلنگ،خرس، شوکا،گوزن،خرگوش،انواع پرندگان به خصوص سلطان زیباییهای طبیعت؛ قرقاول مازندران و حیوان نجیبی به نام گراز!) تپه های تاریخی با نامهای کیجا قلعه،قلعه اردشیر،قلعه شاه نشین و...از دیگر نقاط دیدنی این روستا می باشند.

متاسفانه با پیشرفت مثلا تکنولوژی،زیستگاه بیشتر حیوانات جنگل وبیشتر از آن خود جنگل در معرض خطر ونابودی است

---

منبع: پژواک ایران

راز واژه«رنج» در نیم بیت «بر آسوده از رنج روی زمین

 

 

در نشست های شاهنامه شناسی کانون ایران بزرگ دکتر حسین وحیدی سخنرانی  می کنند. استاد بسیار افتاده و شیرین بیان هستند. در نشست پیشین در باره ی نیم بیتی از شاهنامه از روی یک متن خواندند در پایان یک کپی از آنچه ایشان در دست داشتند، گرفتم و هم اکنون اینجا می نویسم. در یادداشت های دیگر بیشتر  از گفته های ایشان خواهم نوشت.

راز جشن نوروز در شاهنامه
دکتر حسین وحیدی
دریای جاودانه و بیکران شاهنامه از دیدگاههای گوناگون ارزشمند و در خود بررسی است که یکی از این دیدگاهها رازهای نهفته در شاهنامه است که دراین نوشتار برای نمونه راز جشن نوروز در شاهنامه بررسی می شود.
فردوسی بزرگ در باره چگونگی برپایی جشن نوروز در زمان جمشید می فرماید:
سر سال نو هرمز فروردین  / بر آسوده از رنج تن دل زکین
در برخی از نسک های (متن) شاهنامه نوشته شده است:
سر سال نو هرمز فروردین / بر آسوده از رنج روی زمین

راز نهفته در این سروده فردوسی همین واژه (رنج) است. در زمان جمشید چه رنج بزرگی تن ها را در ایران و یا سراسر زمین فرا گرفته بود که با پایان آن و بر آسودن تن ها در ایران و یا سراسر زمین از رنج در روز هرمزد، روز یکم فروردین جشن بزرگی برپا شد. بفرموده فردوسی جشنی این چنین:
سر سال نو هرمز فروردین / بر آسود از رنج دل زکین
به نوروز شاه گیتی فروز / بر آن تخت بنشست فیروز روز
بزرگان به شادی بیاراستند / می و رود و رامشگران خواستند
چنین جشن فرخ از آن روزگار / بمانده از آن خسروان یادگار

برای شناخت و دریافت راز برپایی این جشن بزرگ، جشن نوروز، روز نو،... دیدگاه دانشمندان امروز را بررسی می کنیم و سپس نوشته هایی را از زبان پهلوی و اوستایی می آوریم:

امروز دانشمندان ستاره شناسان با وهانهای(دلائل) دانشی دریافته اند که در زمانی نزدیک به هشت هزار سال پیش یم ستاره دنباله دار به زمین نزدیک می شود که با این رویداد سرما و یخبندان سخت سرزمین های سرد و توفان سرزمین ها و دریاهای گرم را فرا می گیرد.

در باره این رویداد در نوشته های پهلوی و اوستایی کهن در ایران می خوانیم:«در ماه فرودین ، روز هرمزد ، به نیمروز که روز و شب برابر بود، پتیاره تاخت و چون شب در رسید به زمانی که گوزَهَر چون ماری ایستاده بود، سر به دو پیکر و دم به نیمسب که میان سر و دمب هر گاه شش اختر بود، موش پری دمب دار پر دار برجست و بر خورشید و ماه و ستارگان آمد و مینوهای دیوی بر مینو های ایزدی چیره شدند».
اهورامزدا، خدای آفریننده همراه ایزدان آسمانی برای گفت و گو در آریاویچ که از رود ونکوهی دائی تی سیراب می شود جای دیدار نهاد، جمشید، شبان نیکوروی، برای گفت و گو با بهترین مردان در ایرانویچ جای دیدار نهاد.
اهرامزدا با ایزدان مینویی به دیدارگاه به ایرانویج که از رود ونگوهی دائی تی سیراب می شود به دیدار جمشید خوب رمه با بهترین مردمان ارانویج بر آمد.
اهورمزدا به جمشید گفت: ای جم نیک دار، پیر ویونگهان، تو را آگاه می سازم که بر جهان اُستومند زمستان های بد و سخت و مرگ آور با سرمای سخت خواهد آمد و برف سنگین و دانه درشت خواهد بارید که در بلندترین گریوه ها به بلندی یک آردوی خواهد رسید.

در این هنگام همه چا پایان و ستوران از بالای کوهها و از جاهای دور افتاده و از ژرفای دره هابه پناهگاههای زیرزمینی پناهنده خواهند شد.
پیش از زمستان آن دهیو دارای چراگاههای پر و انبوه بود، اما پس از آب شدن یخبندان جای پای گوسفند نیز دیده نخواهد شد.

تو باید ای جم ، یک باروی بزرگ بسازی که درازای آن از هر چهر سو یک آسپریس باشد . در آن بارو باید از تخمه چارپایان ریز و درشت و از نژاد مردمان، سگ ها پرندگان و آتش سرخ و سوزان جای دهی . بارویی که از هر سو به دارازای یک آسپریس برای مانش مردم و جای گاوان و ستوران باشد.
در این بارو باید آب را دریک بستر به درازای یک هاسر روان سازی و پرندگان را در کنار بارو و در یک چمنزار همیشه سبز و خرم بایستانی و کده و مانهای فراز اشکوب با تالار و ایوان بسازی.

تو باید در این بارو از مرد و زن و از گونه های جانوران نرینه و مادینه بهترین و نیکوترین ها را جای دهی.

...

ادامه را با کلیک روی عکس ها بخوانید تا در فرصتی دیگر تایپ آن را به پایان برم و به یادگار در شبکه اینترنت به جای ماند 1

هما

http://www.persianminds.com/post-27.aspx

هما پرنده افسانه ای

همای از همه مرغان از آن شرف دارد

که استخوان خورد و جانور نیازارد

«سعدی»

به باور ایرانیان باستان مرغی استخوان خوار است که در افسانه ها وقتی جانشینی برای پادشاه نبود، آنرا رها کرده و بر شانه هر کس که می نشست او را پادشاه می کردند! فرهنگ فارسی عمید: هما- همای: مرغ خوب، فرخنده، مرغی نظیر شاهین و دارای جثه بزرگ که خوراکش استخوان است و قدما می پنداشتند سایه اش بر سر هر کس بیافتد به سعادت و کامرانی خواهد رسید(در میمنت و مبارکی به او مثل می زدند). فرهنگ فارسی معین: هما پرنده‌ای است از راسته شکاربانان روز، با جثه‌ای قوی که بجز استخوان نخورد و استخوان‌های بزرگ را از بلندی بر صخره‌ای افکنده تا پس از قطعه شدن آنرا بخورد. همای را عوام فرخنده گیرند و گرامی شمرند. خبرگزاری میراث فرهنگی: سیستان و بلوچستان هنوز هم شاهد پرواز هما یکی از پرندگان افسانه‌ای ایران باستان بر فراز دشت‌ها و عرصه‌های طبیعی است. شاید کمتر کسی بداند که هما، پرنده افسانه‌ای ایران‌باستان، گونه‌ای پرنده شکاری است و هنوز هم در طبیعت ایران و به‌ویژه طبیعت استان سیستان و بلوچستان دیده می‌شود. شناسنامه هما برگرفته از تارنمای: http://www.persianpet.org هما فرخنده است و فرخنده نیز معنی می‌دهد. پرنده ای شکاری است که بیشتر به یک شاهین عظیم شباهت دارد. طرح مشخص بدن در حال پرواز، این پرنده را از سایر پرندگان متمایز کرده است. معمولا دارای بدنی به طول 1متر یا کمی بیشتر، بال‌های دراز، کم‌عرض و زاویه‌دار است و دمی بلند، لوزی شکل و تیره رنگ دارد. سطح پشتی، بال ها و دم آن سیاه مایل به خاکستری و سرش به طور کلی نخودی رنگ است. اطراف چشم و ناحیه پس منقار سیاه رنگ است که به یک دسته موی سیاه ریش مانند در زیر منقار منتهی می‌ شود. سطح شکمی نارنجی مایل به زرد و ناحیه سینه به طور واضح نارنجی رنگ است که با بال‌های تیره تضاد خاصی را نشان می‌‌دهد. هما از پرندگان شکاری دیگر فعال‌تر و معمولا تک‌زی است و بیشتر در کوهستان‌های مرتفع و دورافتاده زندگی می‌کند و در غارهای مشرف به پرتگاه‌ها آشیانه می‌سازد. از دیگر زیستگا‌ه‌های این گونه زیستی، پارک ملی لار و بمو و منطقه حفاظت شده دنا است.

+ نوشته شده در  جمعه سیزدهم اردیبهشت 1387ساعت 18:28  توسط مسعود امین پور مجومردی  |  آرشیو نظرات

فرانسوی ها چگونه با فردوسی و شاهنامه آشنا شدند ؟

	http://www.paysdefrance.blogfa.com/post-10.aspx    فرانسوی ها چگونه با فردوسی و شاهنامه آشنا شدند ؟
فردوسی در ادبیات فرانسه فردوسی ، شاعر و سخنور بزرگ ایران ، که اروپائیان او را هومر ایران ، پدر شعر فارسی ، زنده کننده فرهنگ و زبان ایران زمین ، هنرمندی بلند پایه ، سراینده سرود آزادی و یکی از بزرگترین شاعران جهان  نامیده اند ، دیر گاهی است که بر ادبیات فرانسه سایه گسترده است .ریرا هنور سده پنجم هجری پایان نیافته بود که برخی ار داستان های شاهنامه اش از مرزهای ایران گذشته و روانه سرزمین های دور دست گردید .کسانی که نخستین بار این داستان ها را با خود همراه بردند ، مسلمانان پیروز بودند که فرهنگ و تمدنشان از راه اندلس در اروپای قرون وسطی رخنه کرده بود .خنیاگران و شاعران دوره گرد فرانسوی سرگذشت دلاوران ایرانی را از داستان سرایان تازی می شنیدند و آنها را در رمان های قهرمانی و حما سی خود بکار می بردند . جنگ های صلیبی نیز ، که از 1905 تا 1237 دوام یافت ، در پراکندن این داستان ها موثر افتاد . از این رو همانندی های بسیاری میان برخی از داستان های فرانسوی از یک سو ، سرگذشت دلاوران شاهنامه از سوی دیگر ، به چشم می خورد . نخستین ایرانشناس فرانسوی که در آثار خود از فردوسی و شاهنامه یاد کرده ٌ شاردن ٌ جهانگرد معروف فرانسوی  است . ولی او نیز ، با وجود اطلاعات وسیعی که در باره ایران ، فرهنگ ، زبان و ادب ایران داشت ، فردوسی را حوب نمی شناخت . زیرا اورا تاریخ نویس و وقایع نگار می پنداشت و از ارزش هنری و حما سی شاهنامه آگاه نبود . از این رو  ٌ دربلو ٌ  مولف فرهنگ خاوری و پس از او ٌ اوهسن ٌ  نویسنده تاریخ مشرق زمین نیز به پیروی از شاردن ، فردوسی را مورخ دانسته و اصولا تاریخ سرا سر آسیا را از روی سرگذشت دلاوران شاهنامه تنظیم کردند . نخستین ادیب و خاور شناس فرانسوی که تا حدی از روی تحقیق در باره فردوسی و شاهنامه سخن گفت  ٌٌ لویی لانگلسن ٌ بود . وی در سال 1788 ، سحرگاه انقلاب فرانسه ، خلاصه ای از شاهنامه را همراه با مقدمه ای بسیار ستایش آمیز در باره فردوسی و زندگی او منتشر نمود و اورا همال سعدی دانسته ودر شگفت است که چگونه شاعری چنین بزرگ در میان فرانسویان ناشناحته مانده است . وی سرگذشت رستم را از آغاز تا کشته شدن سهراب و دیگر حوادث تا مرگ رستم به حیله شغاد شرح می دهد و برای اینکه خوانندگان ارزش هنری شاهنامه را بهتر دریابند ، به تجزیه و تحلیل روحیه برخی از قهرمانان آن می پردازد اما بیان خود را نارسا می یابد و بیم آن دارد که خوانندگان بخواهند زیبایی شاهنامه را از روی ترجمه های نارسای او در یابند .  لانگلس پس از ترجمه برخی از پندهای فردوسی تاسف می خورد که چرا شاهنامه هنوز به زبان فرانسوی در آورده نشده است ، و آرزو می کند که سرانجام کسی بدین کار همت گمارد و از این راه خدمتی بزرگ به دنیای شعر و ادب کند . بعداز لانگلس  ، خاور شناس دیگری از اهالی اتریش به نام ٌ ژاک دووالنبورگ ٌ به ترجمه شاهنامه پرداخت و چند سال تمام اوقات فراغت خود را بر سر این کار گذاشت و حتی از همسر خود برای رونویس کردن ترجمه ها یاری گرفت ، ولی بخت با او یاری نداشت و در سال 1806 در سن 46 سالگی مرگ او را در ربود و در واپسین لجظات به دوستش گفت  "  دلم می خواست زنده می ماندم... و تربیت فرزندانم و شاهنامه را تمام می کردم " . دوست وی " بیانکی " خاور شناس دیگری است که در سال 1810 به یاد همکار از دست رفته اش ، آن قسمت از شاهنامه را که وی به زبان فرانسه ترحمه کرده بود ، همراه با مقدمه ای به چاپ رساند . گفتنی است تا این زمان شاهنامه هنوز به هیچ زبان اروپایی به طورکامل ترجمه نشده بود و حال آن که ، از گلستان سعدی و آثار برخی از شاعران بزرگ ایرانی گاه ترجمه های متعددی در دست بود . لذا ویکتور هوگو و پس از او دیگر شاعران رمانتیک از سعدی ، حافظ ، مولوی و عطار الهام می گرفتند و به فردوسی کمتر توجه می کردند .ویکتور هوگو در پایان شرقیات خود ماخد بیشتر اشعار خود را نام برده ولی هیچیک از آنها را به فردوسی نسبت نداده است . بنابراین می بایست خاورشناسان شاهنامه را به تمامی و در زبانی رسا و گویا به فرانسه ترجمه کنند تا هوگو ودیگر شاعران بتوانند از این سرچشمه الهام سیراب شوند .  این کار بزرگ به همت مردانه  " ژول مول " انجام پذیرفت .ترجمه او هنوز زیباترین و شیواترین ترجمه ای است که از شاهنامه در زبان فرانسه وجود دارد . " ژول مول "  اصالتا آلمانی و اهل اشتوتگارت بود که تحصیلات خود را در دانشگاه توبینگن با عنوان دکتر در فلسفه  به پایان رسانده بود . وی برای فراگرفتن زبان های شرقی به پاریس آمد و در مدرسه زبان های شرقی به تحصیل پرداخت . در سال 1826 دولت فرانسه اورا مامور ترجمه شاهنامه کرد . او هم از این تاریخ تا پایان عمر یعنی 1876 همه اوقات فراغت خود را بر سر این کار گذاشت . نسخه های متعددی را بررسی و مقابله کرد و برای حل مشکلات خود از هر وسیله ای یاری گرفت و حتی از صاحبنظران ایرانی در باره تفسیر برخی از اشعار فردوسی نظر خواست. تا آن که در سال 1838 جلد اول شاهنامه را همراه با مقدمه ای بسیار مجققانه که هنوز ارزش خود را حفظ کرده است ، به چاپ رسانید . این مقدمه نخستین تجقیق عمیق است که به زبان فرانسه در باره شاهنامه و ارزش حماسی و هنری و تاریخی و شیوه نگارش و تدوین آن ، ماخذ کتبی و شفا هی فردوسی و امانتداری او در نقل روایات ، انجام شده و بدین ترتیب مورد استفاده دیگر خاور شناسان قرار گزفته است . با ترجمه شاهنامه به زبان فرانسه ، مقالات متعددی در نقد این اثر در نشریات مختلف منتشر گردید و انتقادات و مشاجرات قلمی در طول چند سال متوالی موجب شد که فرانسویان فردوسی را بهتر بشناسند و با شاهنامه بیشتر آشنا شوند . ویکتور هوگو در سال 1859 دوباره به فردوسی روی آورد ، ولی این بار به ستایش او اکتفا نکرد بلکه در ساختن " افسانه قرون " که خود شاهکار بزرگی است ، از فردوسی الهام پذیرفت . هوگو با نبوغ شگفت انگیز خود و به یاری شاهنامه و دیگر آثار هنری کشورهای باستانی ، شاهکاری جاوید پدید آورد و به جای یک ملت ، بشریت را به قهرمانی برگزید و حما سه ای بزرگ در رثای قرن های گم شده و کوشش های از دست رفته ساخت و مژده داد که سرانجام روشنی بر تاریکی پیروز خواهد شد[1][1] . اکنون دیگر فردوسی را همه نویسندگان و شاعران فرانسوی می شناختند و از جایگاه بلندی که در ادبیات جهان داشت آگاه بودند . " ژول مول "  در سال 1876 ، که در راه ترجمه شاهنامه چهل سال رنح برده بود ، در گذشت و آخرین حلد شاهنامه را پس از او " باربیه دومنار "  استاد زبان و ادبیات فارسی در مدرسه زبان های شرقی به اتمام کار مامور شد و جلد هفتم را به سبک محلدات پیشین چاپ و در سال 1878 منتشر نمود [2][2]. همسر مول نیز در همان سال چاپ ساده ای بدون متن فارسی و تذهیب کاری انتشار داد . اینک شاهنامه به تمامی در دسترس همگان بود و می توانست نویسندگان را بیش از پیش در نگارش داستانها و شاعران را در سرودن اشعار زیبا یاری کند . بدین سان فردوسی از قلمرو محدود ادبیات ایران فراتر رفت و به پهنه ادبیات جهان پیوست . در سال 1888 محقق دیگری به نام " آدولف آوریل " که به همانندی های شاهنامه و برخی از داستان های اروپایی پی برده بود ، برآن شد که زنان نامور شاهنامه را با زنان مشهور داستان های قرون وسطایی بسنحد و نشان دهد که زن در شاهنامه ، موحود ضعیف و خوار نیست . " موریس مترلینگ "  نیز بر اساس نمونه ی رودابه ، همسر زال و مادر رستم ، نمایشنامه " پلئاس و ملیزاند "  را پدید آورد و آن را برای اولین بار در 17 ماه می 1895 برای نخستین بار به نمایش گذاشت و این اثر را رستاخیزی در تاریخ ادبیات فرانسه دانسته اند . آنچه در این نمایشنامه تحسین همگان را بر انگیجته بود پرده های اول و سوم بود که به عینه از شاهنامه گرفته شده است . پس از مترلیتگ ،  " آبل بونار "  به فردوسی روی آورد و حماسه ای زیبا و سراسر لطف و صفا در وصف پادشاهی و عشق وزندگی ساخت و نام " شهریار ایرانی " را بر آن نهاد . بونار شاهکار فردوسی را خوب می شناخت ، ولی در خلق " شهریار ایرانی " تنها به شاهنامه اکتفا نکرد ، بلکه از مجموع مطالعات خود در باره تاریخ ایران و ادبیات فرانسوی و همچنین از سفرنامه های شاردن و تاورنیه یاری گرفت  . بونار به فردوسی عشق می ورزید و اورا سرآمد شاعران حماسه سرا  می دانست . در سال 1934 هنگامی که دولت فرانسه برای بزرگداشت فردوسی حشن هزاره اورا برپا داشت ، بونار نیز از طرف همه شاعران فرانسوی در آن شرکت جست و در سخنرانی زیبا و مفصل خود  ستایش " هومر ایران " را از سر گرفت . سخنرا نی او که بعدها در "  نامه هزاره فردوسی " به چاپ رسید ، زیباترین و ستایش آمیزترین مدیحه ای است که تاکنون در باره فردوسی به زبان فرانسه نوشته شده است . [1] - حماسه ویکتورهوگومشتمل بر سه بخش است : افسانه قرون ، پایان شیطان ، خدا [2] - دوسوم از جلد هفتم شاهنامه را ژول مول ترجمه کرده بود و باربیه دومنار به ترجمه مابقی آن همت گماشت.
+ نوشته شده در  شنبه سوم شهریور 1386ساعت 16:15  توسط محمد حسین نعیمی  |  آرشیو نظرات

چرا نام کورش بزرگ در شاهنامه به نام دیگری خوانده می شود

  http://www.savepasargad.com/New-050508/06.Articles-Reports/Art-Rep-Pages/javad%20mofrad.htm

چرا نام کورش بزرگ در شاهنامه به نام دیگری خوانده می شود

از: جواد مفرد کهلان، استوره شناس و پژوهشگر تاریخ ایران

خیلی هم عجیب نیست که ما ایرانی ها و افغان ها و تاجیکان (جدا از آدم هایی چون من که عاشق و بیمار و معتاد استوره ها هستیم) نام شاهنامه ای کورش بزرگ  را نمی شناسیم. اصلاً نمی دانیم که این «کورش بزرگ» کدام یک از کورش های هخامنشی هستند. سومین و یا دومین کورش از خاندان هخامنشی؟ از سوی دیگرمگر ما نام های قهرمانان شاهنامه ای کیخسرو  و گرشاسپ/رستم بزرگ شاهنامه ای و اوستایی را در عرصه ی تاریخ می شناسیم : اولی که کیخسرو باشد متعلق به ویرانگر امپراتوری بزرگ آشوریان یعنی کیاکسار مادی خبر هرودوت( در اصل کی آخسارو، یا کی خشثرو) همان هوخشتره است و دومی نخستین شکست دهنده ایرانی آشوریان  که در پای حصار شهر آمل مازندران لشکریان متجاوز ایشان را شکست داد و خشتریتی(کیکاوس، سومین پادشاه بزرگ ماد/کیانیان) را از محاصره نجات داد یعنی همان آترادات پیشوای مردان که کورش سوم را برای افتخار فرزند وی می خواندند و... کلاً ما ایرانی ها و کشورهای فارسی زبان یک کتاب تاریخ اساطیری به نام شاهنامه داریم و یکی هم تاریخ مدون است که بر پایه منابع یونانی و رومی و اسلامی است که این یکی در مدارس و دانشگاه ها تدریس میشود. واین دو به موازات هم موجود هستند ولی غالباً بیگانه از هم. قسمت اول تاریخ اساطیری که با پیشدادیان و کیانیان و نوذریان باشند تا حال بیشتر افسانه تصور شده اند تا تاریخ در حالی که حقیقت این است که آن تاریخ افسانه ای شده کهن ایرانیان است و تنها احتیاج به غور و بر رسی علمی تطبیقی دارد که بیش از آن که کار یک محقق صرفاً تاریخ دان باشد کار یک ریاضی دان است که افکارش با علم تطبیق ریاضی پرورده شده باشد و هر وجه اشتراک لفظ و واقعه و معنی را در این باب نه تنها نادیده نگیرد بلکه به دیدهً منت بنگرد.

 در روستا کلاس سوم و چهارم ابتدایی را که می خواندم برادرم که 7سال از من بزرگتر است، کتاب های درسی اش را خصوصاً کتاب های بزرگ صفحه و خوش رنگ مصور  پنجم و ششم ابتدایی را حتی از باجه بام خانه به من می رساند و خود به دنبال بازیگوشیش می رفت. من در خانه ی بسیار فقیرانه (از جهت مالی) ولی غنی( از نظر مهر) مادر و خواهر و برادر بزرگ و پدر پیر و آزاداندیش، انساندوست بزرگ می شدم و خدمتکار ارباب روستا بودم. پدرم جز محبت و صفا و صمیمیت نمی دانست گرچه عملاً نه عضو ثابت و روزمره خانواده ما بلکه در خانواده خان روستا بود، وگرچه در جوانی مرتکب جرم های بزرگی شده بود، در این ایام انسانی بسیار رئوف بود، چنانکه برای نجات کودک خردسالی که در کنار دیوار به زیر تراکتور می رفت، دنده های خود را فدا کرد. در میان این جمع من این نعمت های بارنده از باجه ی سقف خانه را با عشق بیکران زیر ذره بین می گذاشتم: در آخر صفحه ی کتاب تاریخ پنجم ابتدایی که از تاریخ ایران باستان تا آخر ساسانیان صحبت می کرد. تصویر کم رنگی از رستم اساطیریِ به خواب رفته و اسبش نقش بسته بود و در آنجا از موضوع به موازات هم قرار گرفتن تاریخ اساطیری ایران و تاریخ مدون ایران (که از کورش و داریوش  خبر می داد) گزارش شده بود. موضوعی که در آن زمان بدان پی برده بودم، شباهت تام داستان کودکی کورش  به نقل از هرودوت بود که شباهت بسیاری به داستان کودکی فریدون (یعنی جهانگشا از خاندان نوذری= پادشاهی جدید) داشت که بعدها دیدم که در اوستا اسمش ثراتئونه (سومین[کورش]) آمده است. همان کورشی که مولانا ابوالکلام آزاد به درستی با ذوالقرنین (یعنی قوچ دوشاخ) در قرآن یکی دانسته است. ولی وی هم که در راه  این تحقیق سنگ تمام گذاشته، هنوز نمی دانسته که نام کوروش در زبان پارسی باستان و پهلوی (فارسی میانه) خود به معنی قوچ است. پدر بزرگ مادری کورش دوم یعنی آستیاگ اول (=تاجدار،منظور فرورتیش، فرائورت، سیاوش) و نواده اش آستیاگ دوم(آژدیاک= ثروتمند) را از قدیم از عهد لااقّل از عهد موسی خورنی مورخ ارمنی عهد قباد ساسانی با آژی دهاک(پادشاه ماروش= در اصل منظور مردوک خدای بابلیها و پادشاهان بابلی که با مادها متحد و خویشاوند شده بودند) یکی به شمار آورده اند. داستان کودکی فریدون و کورش در اساس یکسان است: فرانک (سگ) مادر فریدون همان سپاکو (سگ، دایهً شیر دهنده کورش) است. این نام از آنجا پیدا شده است که نام پارس به زبان سکایی به معنی پلنگ/یوزپلنگ(معروف به سگ بالدار) بوده است. پلنگی که پوستش بدنهً درفش کاویانی فریدون/کورش تشکیل بوده است. ولی در اوستا و شاهنامه آژی دهاک(ضحاک، آستیاگ دوم) پدر بزرگ فریدون/کورش سوم نبوده است. و این درست است زیرا که این کورش دوم یعنی توس نوذری سپهسالار کیخسرو /کیاکسار بوده که نواده دختری آستیاگ اول(=تاجدار نخستین، فرائورت/سیاوش) بوده است. طبیعی است تشابه نامها سبب یکی شدن اخبار مربوط به کورش  دوم و نواده اش کورش سوم در قرون و اعصار بعد  گردیده است. چنانکه در کورش نامه گزنفون این دو کورش بزرگ تاریخ ایران یکی و یگانه شده و سردار همان کیاکسار(کیخسرو، هوخشتره) به شمار آمده است. کورش سوم این آستیاگ دوم پسر کی آخسارو را شکست داده و موجب قتل وی گردید، همانطوری که در نقش ملی اش فریدون همین معامله را با اژی دهاک/ضحاک(خندان= آشّور، اسحاق) نمود. سه پسر فریدون یعنی سلم (سرور بزرگ)، تور (وحشی) و ایرج (نجیب) به ترتیب به جای مگابرن ویشتاسپ(ابتداحاکم ماد سفلی بعد در زمان کورش حاکم گرگان)، کمبوجیهً سوم و گئوماته بردیه (ایرج، آرای آرایان، سپیتاک زرتشت، نخست حاکم آذربایجان و اران و ارمنستان و بعد زمان کورش حاکم بلخ و شمال غربی هندوستان) بوده اند که از این میان مگابرن ویشتاسپ و برادر کوچکش سپیتاک زرتشت (برمایون، داماد و پسرخوانده/برادر خواندهً محبوب کورش) پسران سپیتمه جمشید (داماد و  ولیعهد آستیاگ دوم) پادشاه ولایات جنوب قفقاز بوده است که کورش سوم برای زنده باقی نگذاشتن رقیب وی را هم مقتول ساخت ولی با همسر او آمیتیدا( دانای منش نیک، دختر آستیاگ) ازدواج کرده و  دو پسرش را به حکمرانی گرگان و سمت هندوستان و بلخ بر گماشت و رسماً به پسر خواندگی شان پذیرفت. بنابراین دو پسر خوانده کورش از جانب پدری از خاندان سپیتمه جمشید پیشدادی، از سوی دیگر از جهت مادر نسب از خاندان وجیه الملهً کیانی یعنی پادشاهان ماد (فرتریان= پادشاهان پیشین) و از جانب دیگر پسر خواندگان فریدون/کورش سوم هخامنشی بوده اند. در پایان اضافه می کنم که نه تنها استبعادی نداشته  بلکه طبیعی هم بوده است که در نزد ایرانیان نام رسمی کورش سوم (سومین قوچ) در مقابل لقب پر طمطراق وی یعنی فریدون(جهانگشا) رنگ باخته و فراموش شده باشد. از میان ایرانشناسان کارهای هرتسفلد و آرتورکریستن سن در باب تاریخ تطبیقی ایران باستان تحسین انگیزترین هستند. هرتسفلد بزرگ که نخستین کسی است که زرتشت بزرگ را در وجود سپیتاک بردیه داماد و پسر خوانده کورش سوم  دیده (گرچه در صد کمی از شخصیت تاریخی وی را شناسایی نموده) و در باب خود کورش سوم کاملاً به خطا رفته و در عرصهً اساطیر ملی شاهنامه و اوستا وی را با کیخسرو (در اصل کی خشثرو= هوخشتره) معادل دانسته است. آتوسا (ملقب به استر در تورات، در واقع ملقب به ایشتار الههً عشق) که در روایت خارس میتیلنی، رئیس تشکیلات دربار اسکندر در ایران همسر زریادر(زرین تن= زرتشت) بوده، همان همسر گئوماته بردیه / زرتشت است که در روایات زرتشتی در رابطه با زرتشت تحت لقب هووی (نیک نژاد، شاهدخت) دختر فرشوشتر(شهریار جوان، کورش نوذری) ظاهر شده است. داریوش قاتل گئوماته بردیه /زرتشت با همین همسر وی ازدواج نمود و از وی خشایارشا (بهمن اسفندیار) را به دنیا آورد. نام اسفندیار (سپنداته= مقدس) گسترش دهنده آیین زرتشتی را هم که کتسیاس طبیب و مورخ یونانی دربار پادشاهان میانی لقب گئوماته بردیه  آورده هرتسفلد به نادرستی به قاتل و دامادش داریوش اول منتسب می نماید. این موضوعات مربوط به یکی بودن این آتوسا و آن مگابرن ویشتاسپ و سپیتاک زرتشت/اسفندیار پسران سپیتمه جمشید که در رابطه با هم ، هم در تاریخ اساطیری و هم در تاریخ مدون حضور دارند، این افراد مشترک تاریخ اساطیری و تاریخ مدون ایران با ردیف شدن شان کنار هم پرده از روی تاریخ اساطیری کهن ایران بر می دارند، این امر را ایرانشناسان هرتل و هرتسفلد به طور ناقص ولی نخستین بار انجام داده اند و اینجانب اثر رد پای ایشان را به طور فعال بیش از سه دهه دنبال نموده و جوانی و میان سالی را سر این راه گذاشته ام. اصلاً به سبب پیگیری آن شهر و دیار بیگانه از خویش را رها کرده با پای پیاده و انگشتان آسیب دیده از برف و سرما از مرز گذشته به سوی دیار ظلمات شمالی پرواز نموده ام که تقریبا به هدفی که داشته ام یعنی آشتی دادن و یگانه کردن تاریخ اساطیری ایران و تاریخ مدون ایران رسیده ام. و حال دوازدهمین تألیف خود در این باب، جلد پنجم تاریخ اساطیر تطبیقی ایران در شرف تکوین است.

  امیدوارم که توانسته باشم منظورم را برسانم چه به قول دوست ملی گرایی که از تنه ی انسانگرای ما قهر کرد و رفت "این صحبت ها که در عرض بیش از چهار دهه تلنبار شده اند به سنگینی گرز هفتاد منی برای مغز هستند".  کاشکی وقت برای این هنر می بود که این گفتار ها به زبان خیلی ساده تر بیان می شدند. این مطلب خلاصه بر مبنای خواست دوستان عزیزم در کمیته نجات پاسارگاد و  در فاصله اندک بین کار و خواب شبانگاهی تحریر شد.