یداله رویایی
منتشر شده به وقت تهران در ساعت:
۱۱:۳۰ روز یکشنبه ۲۵ فروردین ۱۳۸۷
حجمی ها»؛ رونمایی از نسخه فرانسوی اشعار یدالله رویایی
یدالله رویایی، یکی از شاعران برجسته معاصر ایران، که از سال ۱۳۵۷ درپاریس اقامت دارد، بعد از ظهر روز شنبه ، ۲۴ فروردین، در یک جلسه بحث و شعرخوانی، در یکی از مراکز فرهنگی در پاریس، نسخه فرانسوی کتابش به نام «حجمی ها» را معرفی کرد . کتاب شعر «حجمی ها» که نسخه فارسی آن در سال ۲۰۰۶ منتشر شد، به تازگی توسط کریستوف بالایی، یکی از ایرانشاسان فرانسوی، به زبان فرانسه برگردانده شده است . یدالله رویایی نویسنده کتاب مشهور «شعر حجم» در سال ۱۳۴۸ در تهران، در میان روشنفکران فرانسوی نیز که از طریق ترجمه آثارش با او آشنا شده اند، شاعری منحصر به فرد تلقی می شود، که همچنان به فعالیت ادبی خود ادامه می دهد . تاکنون، کتاب های دیگری از اشعار یدالله رویایی، مانند «من گذشته، امضاء»، و «مرگ چیز دیگری بود» به فرانسه منتشر شده اند، و کتاب «لبریخته های» رویایی نیز که در دست ترجمه است، به زودی در فرانسه منتشر خواهد شد . در طول نشست شاعر با علاقمندانش، پس از آنکه کریستوف بالایی، مترجم کتاب، در مورد آثار شاعر سخنرانی کرد، بخش هایی از کتاب شعر «حجمی ها» به زبان های فارسی و فرانسه برای حاضرین خوانده شد . یدالله رویایی در گفت و گویی با رادیو فردا، ابتدا درمورد نسخه فرانسوی کتاب تازه اش توضیحاتی داد، و به ویژگی شعر حجم اشاره کرد . رادیو فردا: آقای رویایی، امروز از کتاب تازه شما رونمایی شد. درباره این کتاب بیشتر توضیح می دهید که چه ویژگی هایی دارد؟ یدالله رویایی: این کتابی که امروز مطرح بود، نامش Espacemental است یعنی «حجمی ها». قلمرو حجمی ها قلمرویی سورئال است، ماورایی است. یعنی پشت واقعیت می چرخد. مسئله چسبیدن به رئال و واقعیت نیست. این Espacemental برگزیده ای است از دوران مختلف شعر من، که آن را در پاریس ترجمه کرده اند. کریستوف بالایی جزء مترجمین بود، و خود من هم به اضافه چند شاعر فرانسوی دراین ترجمه ها دست داشته ایم. ازهمه دوره های شعر من در این کتاب هست، و ناشر آن هم، یک ناشر فرانسوی است، که بیشتر به نشر شعر علاقمند است . آقای رویایی، می توان گفت که شعر شما شعر فرم هست، در حالی که محتوا را نیز فراموش نمی کند؟ همیشه شعر من شعر فرم بوده است. از قدیم هم، چهل سال پیش، آن زمان که فرمالیسم یک اتهام بود، به من فرمالیست می گفتند. حالا فهمیده اند که فرم یک عالم تازه است در کار شعر، در کار هنر. بنابر این، بله شعر من تولدش با فرم هست. در کتاب جدیدتان «حجمی ها»، ما نه نتها بیان تصویری شعر را می بینیم، حس می کنیم که کتاب به خواننده اجازه می دهد، برای یافتن این تصاویر سفری به اعماق شعر داشته باشد. شعر حجم و به ویژه شعر من، اجازه می دهد که خواننده، خوانش خود را از شعر داشته باشد. یعنی می تواند شعر را تعبیر کند و برروی آن تأمل کند. یعنی خواننده وقتی شعر را می خواند، در واقع اوست که شعر را امضا می کند. یک تعبیر تازه از شعر به دست می دهد. آماتورهای شعر معمولأ از خواندن خودشان، همیشه آن چیزی را که شاعر گفته است، نمی گیرند. می توانیم بگوییم همان طور که «استانیسلاوسکی» به قانون فاصله گذاری در تئاتر اشاره می کند، در شعر شما هم فاصله گذاری وجود دارد؟ اشاره خوبی می کنید برای اینکه عامل فاصله در شعر من زیاد هست. نگاهم نگاهی است که با فاصله انجام می شود. همیشه در فاصله ای از واقعیت است که انسان چیزهای پشت واقعیت را هم می بیند. بنابر این خود حجم یعنی فاصله. به همین دلیل است که نام کتاب را به فرانسه Espacement ، گذاشته اید؟ منظورتان چیست؟ یعنی یک فضایی، یک فاصله ای بین رئال و پشت رئال هست. یعنی در واقع، حجم شعر، سه بعدی می تواند باشد. با شعر سطح، که دو بعد دارد فرق می کند. یعنی یک بعد اضافی دارد به نام بعد سوم، که ضمن اینکه شعر را تعبیر پذیر می کند، خواننده به خود شاعر هم امکان کشف کردن می دهد. چون ما اگر جرأت نکنیم به هم بریزیم، چیزی کشف نمی کنیم.
